Thuở nhỏ ở quê, những ngày trời mưa lâm râm tôi chỉ cần ra mương đặt lờ gỡ vài con cá diếc tươi đem về nấu với mớ rau răm hái sau vườn nhà. Bát canh cá diếc rau răm dân dã nhưng khiến bữa cơm thêm ngon trong tiết trời mưa lạnh.
Cá đồng ở quê tôi có nhiều loại như cá rô, cá sặc, cá mại, cá trê,… Cá nào cũng đều ngon và mang một dư vị riêng. Nhưng thơm ngon mà dân dã nhất chỉ có món canh cá diếc nấu rau răm mà thôi.
Cá diếc có con to bằng cả lòng bàn tay, thịt thơm ngon không kém gì các loại cá khác nhưng lại có rất sẵn ở vùng quê này. Cá bắt từ ao, mương, đìa nên tươi rói, đem về thả vào chậu nước sạch để cá tự vùng vẫy cho trôi đi lớp nhớt bùn đất bám trên thân. Sau đó đem làm sạch để ráo nước, tranh thủ ra vườn sau nhà vặt nắm rau răm nữa là có thể bắt đầu chế biến. Cá diếc không cần ướp quá cầu kỳ, màu mè chỉ cần thêm chút tiêu, bột ngọt, muối là đủ.
Cá diếc tươi đem ngâm trong nước sạch cho bớt lớp nhờn
Để canh cá khỏi tanh, sau khi đun nước thật sôi mới thả cá vào. Đợi cá chín xong, tiếp tục thả chút gia vị, cà chua, rau răm đã lặt nhỏ bẻ thêm vài trái ớt thì được một nồi canh mê ly. Điều quan trọng khi chế biến là phải canh sao cho cá diếc chín mềm nhưng không bị nát. Một phần bởi loại cá này xương vụn rất nhiều ăn không cẩn thận dễ bị hóc xương, một phần để bộ trứng béo ngậy trong bụng cá không bị nát hòa tan vào nước.Theo kinh nghiệm của người dân quê tôi, canh cá diếc nấu rau răm hòa vào nhau sẽ giúp cơ thể thanh mát, giải nhiệt, xua đi mệt mỏi sau công việc bộn bề.
Rau răm tươi non mới hái từ vườn nhà
Tuổi thơ ấu ra sao, lớn lên cũng thế. Dù đi xa nơi đâu tôi vẫn thấy bát canh cá diếc đậm đà, dân dã chẳng hào nhoáng. Tuy ở thành phố đôi khi cũng khó kiếm được mớ cá diếc tươi ngon như khi xưa ở quê nhà, nhưng cái vị ngon ngọt của món canh cá này với tôi là một ao ước, hơn bất cứ món “sơn hào hải vị” nào mà tôi từng được thấy ở các nhà hàng cao cấp. Có lẽ cũng bởi nó chan chứa dư vị quê hương, chan chứa cái hồn của đồng đất, của con người dân dã, mộc mạc quê tôi.
Giờ đây, quê tôi ao hồ bây giờ phần nào đang bị thu hẹp dần và ô nhiễm bởi thuốc, phân hóa học khiến cho loài cá diếc không còn nêm chặt cái lờ, tấm lưới như ngày xưa lũ trẻ chúng tôi hay đội mưa gió bão bùng đi gỡ cá. Nhưng quên sao được cái dư vị thân thương ấm áp của bát canh cá diếc rau răm mang hồn quê.